Betalen voor je ligplaats – 2

Waar is ‘Betalen voor je ligplaats - 1’, hoor ik je denken. Deel 1 stond in het maartnummer van VLOT in 2020 – hier lees je het terug: woonbootadvocaat.nl/betalen-voor-je-ligplaats.

 

Barry Meruma

Mr. Barry Meruma - Advocaat | Directeur HABITAT advocaten

Betalen voor de ligplaats houdt de gemoederen nog steeds bezig en levert veel vragen op. Gaandeweg is de regelgeving aangescherpt en meer in lijn gebracht met wonen op de wal. (1)
Eerlijk is eerlijk. Marktconform betalen voor het gebruik van de ligplaats aan de grondeigenaar, is bij het normaliseren van wonen op het water best achtergebleven. De jaarlijkse kosten voor het gebruik van een ligplaats op de grond van een ander zijn vaak nog relatief laag. Slecht nieuws voor woonbooteigenaren met een smalle beurs is dat een ligplaats steeds duurder zal worden.

MARKTCONFORM BETALEN
Overheden zijn aan de slag gegaan met belastingverhoging, huurprijsverhogingen, erfpacht of zelfs het – nu pas voor het eerst – sluiten van huurovereenkomsten, zoals waterschappen op dit moment doen om grondwaarde te gelde te maken. Particuliere grondeigenaren zoeken naar manieren om mee te profiteren van de toegenomen waarde van woonboten mét ligplaatsen.
Dat kan financieel pijn doen, verontwaardiging wekken en weerstand oproepen bij bestaande woonbooteigenaren. Maar het is maatschappelijk onvermijdelijk en doet recht aan het proces van gelijktrekken van wonen op de wal met drijvend wonen op water van iemand anders. In de praktijk wordt het wennen aan marktconform betalen voor je ligplaats nu vaak opgelost met soepele ingroeiregelingen.

HOE WERKT BETALEN VOOR JE LIGPLAATS? (2)
Bij het betalen van belasting aan de gemeente voor het gebruik van de ligplaats (3) werkt het als volgt. Is een precariobelasting verschuldigd voor woonboten, vlotten en soms aanhorigheden op gemeentegrond in de openbare ruimte, dan geldt een vierkantemeterprijs op basis van de footprint. (4) Er geldt geen woonruimtehuurbescherming op deze ligplaatsen. (5) De gemeente is geen verhuurder en hoeft niets te doen als tegenprestatie. Rechtsbescherming en compensatie bij het moeten ontruimen van een bestaande ligplaats loopt via het bestuursrecht, na het intrekken van overheidstoestemmingen.
Tegen het periodiek vaststellen van een nieuw belastingtarief door de gemeenteraad is vrijwel geen verweer mogelijk bij de rechter, tenzij duidelijk sprake is van een ‘onbegrijpelijke’ nieuwe tariefstelling.
Roerendezaakbelasting betreft strikt genomen niet het gebruik van de ligplaats; de vaststelling van het belastingbedrag is gebaseerd op de marktwaarde van de woonboot mét ligplaats.

HUUROVEREENKOMST
Ligplaatsen op grond van het Rijk, provincies, waterschappen en particulieren worden ook in gebruik gegeven met een huurovereenkomst of soms een erfpachtovereenkomst. (6)

Een huurovereenkomst kan juridisch zowel mondeling als schriftelijk bestaan. Bij een mondelinge huurovereenkomst zijn afspraken over het gebruik van de ligplaats vrijwel nooit goed bewijsbaar – deze overeenkomst is een bron van conflicten en komt vaak voor bij particuliere verhuur.
In een schriftelijke huurovereenkomst zijn de afspraken duidelijk terug te lezen in de huurvoorwaarden en is ook bepaald wat precies tot het gehuurde behoort. Ook is meestal een regeling opgenomen voor jaarlijkse huurprijsindexatie en (periodieke) huurprijsaanpassingen. Sinds 1 juli 2024 vallen deze huurovereenkomsten onder het woonruimtehuurbeschermingsrecht met – onder meer – een maximering van de jaarlijkse huurprijsindexering tot 5,5%. (7 8)
De verhuurder is aansprakelijk voor ‘goed verhuurderschap’. Dit kan relevant zijn bij groot onderhoud en ernstige overlastkwesties op de ligplaats.
ERFPACHTCANON
Soms geldt voor een ligplaats een schriftelijke erfpachtovereenkomst, met een lange looptijd en jaarlijkse betaling van de overeengekomen canon (9) – net als bij wonen op de wal. In de erfpachtvoorwaarden is geregeld welk gebruik door de grondeigenaar/erfverpachter precies is toegestaan en welke (onderhouds)verplichtingen gelden voor de erfpachter.
Erfpacht is een ‘sterk zakelijk recht’ en is bijna vergelijkbaar met eigendom van de ligplaats, met dien verstande dat de erfverpachter gebruiksvoorwaarden heeft opgelegd en zo nog enige invloed heeft en kan houden op het gebruik van de ligplaats.
Afgezien van een vaak veel hoger ‘liggeld’ in de vorm van de canonbetaling, heeft deze laatste variant mijn voorkeur vanwege de bijna maximale rechtszekerheid. Dat geeft rustig bezit en bovendien een duidelijke verhandelbaarheid van de ligplaats, met of zonder woonboot.

1) Zie eerdere bijdragen
2) Het betalen van een vergoeding in een (jacht)haven blijft hier buiten beschouwing
3) Kiest een gemeente voor een huurovereenkomst, dan sluit dat betalen voor je ligplaats op grond van een precariobelasting uit in de belastingregeling
4) Indicatie landelijk: liggeld circa € 5-15,- per m2 per jaar
5) Zie eerdere bijdragen
6) Ook gemeenten gebruiken soms huurovereenkomsten, maar meestal een belasting of erfpacht
7) Zie over de woonruimtehuurbescherming voor ligplaatsen mijn eerdere bijdragen
8) Huurprijsindexatie is de jaarlijkse huurverhoging; Huurprijsverhoging is het (periodiek) actualiseren van de huurprijs naar een marktconforme huurprijs
9) Eeuwigdurende erfpacht, betalingsregelingen en afkoop van jaarlijkse canonbetaling blijft hier buiten beschouwing

VLOT magazine

Als woonbootadvocaat schrijft Barry Meruma regelmatig juridische artikelen voor het woonboten magazine VLOT.