THE PROOF OF THE (OMGEVINGSWET)PUDDING…

Barry Meruma

Mr. Barry Meruma - Advocaat | Directeur HABITAT advocaten

THE PROOF OF THE (OMGEVINGSWET)PUDDING...
...is in the eating, toch?

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 in werking getreden – een gedenkwaardige finale van de grootste en meest complexe Nederlandse wetgevings-vernieuwing op het gebied van omgevingsrecht, ruimtelijke-ordeningsrecht, natuur-beschermingsrecht en nog zo’n twintig andere wetten. Een wetgevingsoperatie die ieders leefomgeving raakt en gemeentebesturen nieuwe mogelijkheden geeft om een politieke invulling te geven aan de manier waarop we willen wonen, werken en onze omgeving willen beschermen.

En alsof dat nog niet genoeg is: het is ook een enorm complexe automatiseringsslag binnen de overheid én waarschijnlijk de grootste organisatorische vernieuwing voor gemeenten als het gaat om het reguleren van onze kostbare leefomgeving. Althans, daarvoor is de wet bedoeld, maar zo werkt het allemaal nog niet. Dat gaat nog vele jaren duren, met alle imperfecties, overgangssituaties en frustraties van dien. Zo blijkt uit de vele publicaties vanuit allerlei geledingen in de samenleving.

POSITIEF EN NEGATIEF

De hele gang van zaken rond de invoering van de Omgevingswet kan positief en negatief worden geduid. Compleet met maatschappelijke voor- en tegenkampen. Het is een gigantisch veranderproces naar een betere wereld. Waarom zou je dit anders wíllen als maatschappij? Zelfs onze hoogste bestuursrechter voor het omgevingsrecht, de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, mengde zich recentelijk in deze maatschappelijke discussie en gaf een zeer ongebruikelijke ernstige waarschuwing aan de minister. Ze wees namelijk op te verwachten vertragingen in de rechtspraak en op het juridisch relevant blijven van het oude recht naast het nieuwe recht, zodat kennis van het oude én het nieuwe recht nodig is om met de wet te kunnen werken. Daarnaast benadrukte ze nieuwe rechtsonzekerheden, waardoor in de juridische praktijk gewacht moet worden op nieuwe jurisprudentie. Dat is allemaal niet simpel als je als burger iets wilt bereiken of juist wilt dat iets níét gebeurt.

ETEN ZULLEN WE

Minister De Jonge hakte de knoop eind vorig jaar dan toch door en gaf het definitieve startschot voor de Omgevingswet – ondanks een te elfder ure georganiseerd spannend en zeer kritisch debat in de Eerste Kamer over de vraag of de sprong naar het onbekende al wel kon worden gewaagd. Geniaal of naïef, het besluit van de minister heeft ervoor gezorgd dat we met elkaar aan tafel zitten en de voorgeschotelde pudding wel móeten consumeren. ‘The eating’ is geen keuze meer. Eten zullen we, en de smaak daarvan gaan we de komende jaren ervaren.

OMGEVINGSLOKET

Het Omgevingsloket (omgevingswet.overheid.nl/home) is nu hét digitale loket om aanvragen in te dienen voor een omgevingsvergunning. Dat schijnt al best goed te werken. Het loket is ook bedoeld als hét online informatieloket van de overheid om erachter te komen welke regels waarschijnlijk op een bepaalde plaats en/of voor een bepaalde casus gelden.

Waarschijnlijk, want de informatievergaring door de gebruiker aan de hand van een concrete zoekvraag in het Omgevingsloket is niet juridisch bindend voor de overheid.

INFORMATIEPUNT LEEFOMGEVING

Bij het Informatiepunt Leefomgeving (iplo.nl) is een schat aan informatie bij elkaar gebracht over de Omgevingswet en aanverwante onderwerpen. Dat helpt de praktijk enorm om de Omgevingswet in de vingers te krijgen.

TRANSPONERINGSTABELLEN

Wil je weten waar het oude recht terechtgekomen is in de Omgevingswet, dan zijn de transponeringstabellen onmisbaar (iplo.nl/zoeken/@248645/downloadpagina-transponeringstabellen/). En voor de lezers die nog niet zijn afgehaakt:

• Een omgevingsvergunning heet nog steeds ‘omgevingsvergunning’. • Een bestemmingsplan heet nu ‘omgevingsplan’, maar houdt voorlopig vrijwel hetzelfde in.
• Een binnenplanse afwijking van het bestemmingsplan heet nu ‘binnenplanse omgevingsplanactiviteit’ (nieuw jargon: OPA).
• Een buitenplanse afwijking van het bestemmingsplan heet nu ‘buitenplanse omgevingsplanactiviteit’ (nieuw jargon: BOPA).
• Vergunningvrij bouwen heet nu ‘vergunningvrije omgevingsplanactiviteit die bestaat uit het bouwen’.
• Het Bouwbesluit 2012 heet nu ‘Besluit Bouwwerken Leefomgeving’ (nieuw jargon: BBL).

Ook de bekende overheidswebsite ruimtelijkeplannen.nl met de digitale, juridisch bindende omgevingsplannen (bestemmingsplannen), kun je aanklikken binnen het Omgevingsloket. De site heeft inmiddels een opfrisbeurt gekregen.

HELPDESK VTH

Voor vragen over Vergunningen, Toezicht en Handhaving onder het nieuwe recht hebben wij een Helpdesk VTH geopend. Ook bieden we hulp bij het indienen van concrete aanvragen via het Omgevingsloket. Antwoorden en hulp die we zo uit onze mouw kunnen schudden, zijn gratis – het proberen waard.

In volgende bijdragen zal ik aan de hand van voorbeelden uit onze praktijk dieper ingaan op relevante onderwerpen in de nieuwe wereld van de Omgevingswet. Dat gaat leuk worden, maar voorlopig niet gemakkelijker...

VLOT magazine

Als woonbootadvocaat schrijft Barry Meruma regelmatig juridische artikelen voor het woonboten magazine VLOT.